Đà Nẵng kỳ vọng những thể chế kinh tế mới

Sau nửa thế kỷ kể từ ngày giải phóng (1975) và gần ba thập kỷ trực thuộc Trung ương (1997-2025), thành phố đã trải qua một hành trình lột xác ngoạn mục. Từ một đô thị với hạ tầng còn nhiều hạn chế, Đà Nẵng đã vươn mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế bằng những chủ trương, chính sách sáng tạo, mang tính đột phá, đặc biệt trong lĩnh vựvà phát triển đô thị.

Từ “thành phố đáng sống” đến khát vọng vươn tầm

Nhớ lại những ngày đầu giải phóng, hình ảnh Đà Nẵng gắn liền với con đò ngang bồng bềnh, vài cây cầu cũ kỹ, những con đường nhỏ hẹp, dân phải vùi chân trong cát… Việc di chuyển từ các khu vực ven đô như Nam Ô hay Sơn Trà vào trung tâm thành phố là cả một thử thách, đến nỗi người dân vẫn quen gọi đó là “đi Đà Nẵng”. Thế nhưng, bức tranh đô thị ấy đã thay đổi hoàn toàn.

Gần 30 năm kể từ ngày chia tách tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng, thành phố đã đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng giao thông với hàng loạt cây cầu biểu tượng bắc qua sông Hàn, những tuyến đường rộng mở, khang trang. Không gian đô thị được mở rộng gấp 4 lần, kết nối thông suốt, tạo thuận lợi cho giao thương và đời sống người dân. Không chỉ phát triển hạ tầng cứng, Đà Nẵng còn ghi dấu ấn bằng những chính sách an sinh xã hội nhân văn, những giải pháp tiên phong trong bảo vệ môi trường, xứng đáng với danh hiệu “thành phố đáng sống”.

Tuy nhiên, hành trình phát triển nào cũng đến lúc cần những cú hích mới. Đà Nẵng đang đối mặt với những thách thức không nhỏ: Dư địa phát triển đô thị theo chiều rộng không còn nhiều, thị trường bất động sản trầm lắng, tác động kéo dài của đại dịch COVID-19, và ngành du lịch tuy phục hồi mạnh mẽ nhưng đóng góp vào ngân sách chưa tương xứng với tiềm năng. Thực tế đó đòi hỏi thành phố phải tìm ra hướng đi mới, đột phá hơn về thể chế kinh tế.

Trước yêu cầu cấp thiết này, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng đã chủ động, tập trung xây dựng và đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù, với mục tiêu tháo gỡ những “điểm nghẽn” về thể chế, tạo đà cho một giai đoạn bứt phá mới. Hai mũi nhọn chiến lược được xác định là thí điểm thành lập Khu Thương mại tự do (FTZ) và xây dựng Trung tâm Tài chính (RFC) quy mô khu vực.

Động lực kép từ Khu Thương mại tự do và Trung tâm Tài chính

Khu Thương mại tự do Đà Nẵng được định hình là một khu vực chức năng, có ranh giới địa lý xác định, nơi thí điểm các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội nhằm thu hút mạnh mẽ các nguồn lực đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch và dịch vụ chất lượng cao. Theo đề án, FTZ sẽ bao gồm nhiều khu chức năng như khu sản xuất, trung tâm logistics, khu thương mại – dịch vụ… Các khu này được ngăn cách với bên ngoài bằng hàng rào cứng, đảm bảo sự quản lý chuyên biệt của hải quan và các cơ quan chức năng. Mọi hoạt động trao đổi hàng hóa giữa FTZ và bên ngoài sẽ tuân theo quy định về xuất nhập khẩu.

Ông Vũ Quang Hùng – Trưởng Ban Quản lý Khu Công nghệ cao và các Khu công nghiệp Đà Nẵng – cho biết, vị trí tiềm năng cho FTZ là khu vực Tây Bắc thành phố, gắn liền với Cảng Liên Chiểu đang được đầu tư xây dựng – một lợi thế cốt lõi cho mô hình này. Sau quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng và tham vấn chuyên gia, UBND TP Đà Nẵng đã trình Đề án thành lập FTZ lên Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay giao cho Bộ Tài chính chủ trì thẩm định – thêm từ cho để đúng cấu trúc). Dự kiến, FTZ Đà Nẵng có quy mô khoảng 2.317ha (bao gồm hơn 300ha lấn biển), bố trí tại 10 vị trí không liền kề nhưng có sự kết nối chiến lược với Cảng biển Liên Chiểu và Sân bay quốc tế Đà Nẵng.

Tiềm năng kinh tế của FTZ được dự báo rất lớn. Mô hình này có thể đóng góp 8-9% GRDP của thành phố vào năm 2030 và tăng lên 25% vào năm 2050, thúc đẩy tăng trưởng GRDP hàng năm thêm 1,7% (giai đoạn 2026-2030) và 2,4% (giai đoạn 2031-2050). FTZ cũng được kỳ vọng tạo ra khoảng 41.000 việc làm vào năm 2030 và 137.000 việc làm vào năm 2050, chủ yếu trong các lĩnh vực giá trị gia tăng cao. Thể hiện quyết tâm chính trị, Đà Nẵng đã thành lập Tổ công tác triển khai FTZ do Phó Chủ tịch UBND thành phố Trần Chí Cường làm Tổ trưởng. Ông Cường nhấn mạnh việc phát triển FTZ theo mô hình đô thị kinh doanh tích hợp và các bước đi cần thiết như chuẩn bị nguồn nhân lực, xúc tiến đầu tư, điều chỉnh quy hoạch, chuẩn bị mặt bằng. HĐND thành phố cũng đã thông qua danh mục 33 dự án hạ tầng ưu tiên đầu tư phục vụ FTZ.

Song song với FTZ, Đà Nẵng nhận thêm “cú hích” quan trọng khi Bộ Chính trị có Kết luận số 47-KL/TW ngày 15.11.2024, đồng ý chủ trương xây dựng Trung tâm Tài chính khu vực tại Đà Nẵng (cùng với Trung tâm Tài chính quốc tế tại TPHCM). Đây là cơ hội để Đà Nẵng phát triển các dịch vụ tài chính hiện đại, áp dụng cơ chế quản lý đặc thù, vượt trội, cạnh tranh nhưng đi kèm giám sát rủi ro chặt chẽ, theo tinh thần “vừa làm vừa rút kinh nghiệm”, không nóng vội nhưng cũng không cầu toàn, từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng cho biết, thành phố đang tích cực phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương xây dựng dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù cho Đà Nẵng, bao gồm nội dung về RFC, phấn đấu trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 5.2025. Thành phố cũng đẩy mạnh tổ chức hội thảo, lấy ý kiến nhà đầu tư về các chính sách cần thiết, tập trung vào tài chính cho khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, tài chính xanh, bảo hộ sở hữu trí tuệ, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, sàn giao dịch hàng hóa… Đồng thời, Đà Nẵng chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và mời gọi các nhà đầu tư chiến lược tham gia xây dựng hạ tầng cho RFC.

Không chỉ dừng lại ở kế hoạch, Đà Nẵng đang hành động quyết liệt. Ngay trong những tháng đầu năm 2025, thành phố đã và đang chuẩn bị khởi công hàng loạt dự án quy mô lớn với tổng vốn đầu tư lên đến 150.000 tỉ đồng, như Dự án Làng Vân, Tổ hợp Công viên Châu Á, các dự án của FPT, Viettel, các khu nghỉ dưỡng cao cấp… Đồng thời, thành phố quyết tâm tháo gỡ vướng mắc cho 1.340 dự án theo Nghị quyết 170 của Quốc hội, đẩy nhanh tiến độ điều chỉnh quy hoạch và giải phóng mặt bằng Sân vận động Chi Lăng để sẵn sàng đấu giá trong năm 2025.

Đà Nẵng hôm nay đang đứng trước vận hội mới. Với quyết tâm chính trị cao, sự chuẩn bị kỹ lưỡng và những thể chế kinh tế tiên phong như Khu Thương mại tự do và Trung tâm Tài chính khu vực, Đà Nẵng đã sẵn sàng tâm thế để bứt phá mạnh mẽ, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới – kỷ nguyên vươn mình hội nhập sâu rộng.